Eğitim ve Felsefe İlişkisi

Eğitim ve Felsefe İlişkisi

Eğitim, felsefe ve birey ekseninde birleştirici bir değer olan bilgi ve onun üretimi ve eğitimin yapıcı ve onarıcı görevleri arasında önde gelen parametrelerdir. Her disiplinin ana ekseninde yer aldığı gibi eğitimin de merkezinde onun felsefesinin yer alması gerektiği bilinmektedir. İnsanın deneyüstü yani aşkın merak anlayışını betimleyen felsefe, sorgulamak ve çıkarımda bulunmak noktasına odaklanır. Eğitimin davranış oluşturma görevine sorgulama yöntemiyle derinlik katan felsefe, eğitimin pratikteki yol haritasına çoklu bir betimleme imkânı sağlar. Peşi sıra eleştiri faaliyetiyle yeni bir kültür öğesi olarak değerlerin denetlenebilirliğinden pratik hayatta kullanılabilirliğine varan süreçte, felsefe işlevini başarıla yerine getirir. Peşinden koşulan bir değer olan bilgi, onun üretimsel varlığını değerli kılan eğitim ve eğitimin misyonuna anlam katan felsefe, bireyin özgün değerlerinin de inşasında ana etkendir. Anlamak faaliyeti ortak kavramlardan geçtiğine göre felsefe ve eğitimin ortak metaforlarında yaşamın değerini ve anlamını düşünce kazısı yoluyla çıkarmak ödev olmaktadır [1]

İdealist Felsefesine göre Eğitimin Amacı

İdealist felsefenin eğitim anlayışındaki amaç; bireyi iyiye, güzele teşvik etmek ve doğuştan getirdiği bazı yetenekleri ortaya çıkarmaktır. İdealizme göre değerler mutlak ve değişmez olduğu için eğitim, bu değişmez değerler üzerine kurulmalıdır.[2]

Realist Felsefesine göre Eğitimin Amacı

Realist eğitim felsefesine göre eğitimin temel amacı insanın kendi potansiyeline ulaşmasıdır. Realizme göre eğitim sahip oldukları potansiyeli hayata geçirmeye yardımcı olarak onların mutlu olmalarını sağlamalıdır. Realist akıma göre okulların işlevi hayatın bilgi yoluyla dönüştürülmesidir. Realist eğitim felsefesine göre okullar entelektüel ortamlar olmalıdır. Realist düşünürlere göre okullar hem sosyalleşmenin sağlandığı hem mesleklerin kazandırıldığı hem de eğitimle ilgili diğer toplumsal amaçların gerçekleştirildiği yerlerdir.[3]

Pragmatizm Felsefesine göre Eğitimin amacı

Pragmatizm, insan için faydalı olanın temele alındığı bir felsefi düşüncedir. Eğitim ise yine insanın nasıl bir insan olması gerektiği konusunda, onun biçimlendirilme sürecidir. İşte tam bu noktada eğitimin nasıllığım. Belirleme işini kendine vazife bilen eğitim felsefesi ve bu kapsamda yer alan akımlar devreye girer. Bu çalışmada, günümüz eğitim anlayışında baskın bir şekilde etkili olan pragmatizm ve onun eğitimdeki yansımaları üzerinde durularak etkileri açıklanmaya çalışılacaktır.[4]

Varoluşçu Felsefe Akımına göre Eğitimin Amacı

Varoluşçu eğitimin temel amacı özgürlüklerin artırılmasıdır. Çocuğun bireyselliğini geliştirmeye imkân sağlamaktır. Bu nedenle insanın çevresinin, ailesinin, hatta okul ve öğretmeninin etkisinin de üstünde bağımsız özgür bir kişi haline getirilmesi önemlidir. Eğitim, özgürlük için gereklidir. Varoluşçuluğa göre eğitimin amacı, bireye insan özgürlüğünün her şeyden üstün olduğunu öğreterek, kendi bireyselliğini geliştirme imkânı sağlamaktır. Varoluşçuluk genel olarak insan özgürlüklerine önem veren, özgürlük ve sorumluluk seçimini insana bırakan bir felsefe akımı olarak nitelendirildiğinden, özellikle gençler arasında yayılmıştır.[5],

Eğitim Felsefesi Akımları

Progressivizm (İlericilik) :Eğitim aktif ve çocuğun ilgilerine göre olmalıdır. Öğretimde problem çözme yöntemi esas alınmalıdır. Eğitim ya da okul öğrencilerini hayata hazırlamaktan çok, yaşamın ta kendisi olmalıdır. Öğretmenin görevi yönetmek değil, rehberlik etmektir. Okul öğrencileri yarıştırmaktan öte iş birliğine özendirmeli ve yöneltmelidir. Demokratik eğitim ortamı söz konusudur. Yaparak-yaşayarak öğrenme esastır. Yeni ilköğretim programları İlerlemecilik eğitim felsefesi akımına dayalı olarak hazırlanmıştır. Yapılandırmacı öğrenme kuramı temele alınmıştır.[6]

Perennializme (değişmezcilik): eğitim değişeni değil, değişmeden kalanı öğretmelidir. Önemli olan insan ve onun en yüksek özelliği olan akıldır. Kültürel, fiziksel, ruhsal farklılıklar önemli değildir. Bilgi, her türlü değişmenin özünde değişmeden kalan tabiat kanunları, mantık ve ahlâktır.[7]

Essentializm (özcülük): Çocuğun ilgileri gibi geçici şeylere önem vermeyen, çocuklara kültürün ve bilginin özünü veren “öğretmen merkezli” bir öğretim olmalıdır. Tarih boyunca sağlanmış olan süzülmüş bilgi ve tecrübeler, çocuğun dar çevrelerde kendi yaşayışı yoluyla bulacaklarından daha önemlidir.[8]

Yeniden kurmacılık: Öğrencinin ezberleyerek değil eğlenerek öğrenmesi esas alınır. Müfredata yeni eklenmiş olan bir ders ya da konudan randıman alınmıyorsa, konu müfredattan çıkarılıp yerine yenisi getirilir. Teknolojiden en çok faydalanan eğitim felsefesi modelidir.[9]

[1] Bülbül-, “Eğitim ve Felsefe İlişkisi Üzerine”.

[2] “İdealist Felsefe ve Eğitime İlişkin Tezleri”.

[3] YILDIRIM, “Eğitim Felsefesinde Realizm Nedir?”

[4] Bakir, “PRAGMATISM AND ITS REFLECTIONS TO EDUCATION”.

[5] YILDIRIM, “Eğitim Felsefesinde Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm) » Felsefe hakkında her şey…”

[6] Editör, “İlerlemecilik (Progressivism) – İlerlemecilik Eğitim Felsefesinin Özellikleri”.

[7] “Diğer eğitim-öğretim ilkeleri – ppt indir”.

[8] “Diğer eğitim-öğretim ilkeleri – ppt indir”.

[9] “Eğitim Felsefesi nedir Eğitim Felsefesi temel kav.html”.