Bisiklete binmeyi çok seven birisi olarak Bisiklet Vites Kullanımında dikkat edilmesi gereken durumları sizlerle paylaşmak istedim. Vites kullanımı hem sizin daha verimli ve konforlu sürüş sergilemenizi hem de zincir ve ruble mekanizmasının daha uzun ömürlü olmasını sağlaması açısından çok önemlidir.
CITY BIKE diye geçen tek vitesli bisikletlerden, MTB (mountain bike – dağ bisikleti), ROAD BIKE (yol bisikleti), HYBRID BIKE (elektrikli), FOLDING BIKE (katlanır bisiklet) gibi çok sayıda vitesi olan modellerde vites kullanımının dikkat edilmesini tavsiye ederim.
İlk önce bisiklet vites mekanizmasının nasıl çalıştığına bir değinelim. Aşağıdaki resimde görüldüğü gibi sağdaki ön dişli grubundan(chainwheel) pedala basmak yardımıyla tahrik edilmekte ve soldaki arka dişli grubuna(cassette) bağlı olan tekerleği döndürmektedir. Basitce bu dişli grublarının diş sayılarındaki farklılık dişli gruplarının çaplarını değiştirdiğinden dönüş oranları da değişmektedir. Bu sayede yavaşlama ve hızlanma durumu oluşmaktadır.
Bisiklet Vites Mekanizması
Bisiklet Vites Ekipmanları
Rear Derailleur (Arka arttırıcı) denilen yaylı bir ufak dişli mekanizmasının iki görevi vardır. Biri zincirin bir dişliden diğer dişliye geçmesini sağlamak. İkinci görevi ise dişli oranları değiştiğinde zincirin boşalmasını engelleyerek bir gerilme sağlar. Yani zincir gerilmesini dengeler. Bu sayede zincirin sallanmasını engelleyerek atmasına engel olur. Bazı MTB bisikletlerde ön dişli grubunun altına bağlanan daha fazla gerilme sağlayan bir ufak makara grubu bulunur (kendim yapmıştım daha sonra paylaşırım).
Front Derailleur (Ön arttırıcı) da aynı şekilde ön dişli grubundaki zincirin dişliler arasında değişmesini yani kayıdırılmasını (shifting) sağlar.
Bu kaydırılması işlemini gidonda bulunan shifter lar ile bir telin çekilmesi ve boşaltılmasıyla sağlanır. Piyasada Shimano ve SRAM shifter modelleri yaygın olarak kullanılmaktadır. Çeşitli modellerde ve mekanizmalarda tasarlanmıştır. Gidon tipine göre örneğin yol bisikletlerinden hem fren olarak hemde shifter olarak kompak yapıda görülmektedir. Sonuçta hepsi aynı işlevi yapmakta istenilen miktar kadar kademeli olarak derailleur’ lara bağlı olan teli çekmekte ve bırakmakta.
Bisiklet Vites Shifter
Ön arttırıcı kaydırıcısı (Left Shifter) gidonda sol tarafta bulunur, arka arttırıcı kaydırıcısı (Right Shifter) ise sağ tarafta bulunur. Ön arttırıcıda vites yükseltmek için teli gerdirmeniz yani kaydırıcının alt tarafındaki kırmızı kolu ittirmeniz gerekir. Düşürmek içinde mavi kolu tetikletmeniz gerekir bu sayede tel yaya karşı boşalır.
Arka arttırıcıda ise durum tam tersidir. vitesi yükseltmek için yay karşı gerilmiş teli kırmızı kol ile tetikleterek vites yükseltiilir. Düşürmek içinde mavi kolu ittirerek teli gerdirmemiz gerekir. Bu sayede zincir istenilen dişliye geçirilmiş olur. Bu tersliğin sebebi ön dişli grubundaki dişliler dışarı doğru büyürken arka dişli grubundaki dişliler dışarı doğru küçülmektedir. Bu yüzden arttırıcı mekanizları ona göre tasarlanmıştır.
Bisiklet Vites Shifter
Bisiklet vites ve fren teli konusunda ufak bir tecrübemi paylaşmak istiyorum. Bir çok arkadaşımın bisikletine bindim frenleri sıkarken zorlandığımı farkkettim. Bunu aşmak için fren telinin çalıştığı hortumun için sıvı gress sıktım ve kaymak gibi çalışmasını sağladım. Bu şekilde ufak dokunuşlarla konforunuzu arttırabilirsiniz.
Bisiklet Vites ve Fren Teli
Bisiklet Vites Kullanımında Oranlar
Gelelim vites oranlarına. En ufak eğimde bile vitesinizi değiştirmelisiniz arkadaşlar. Vitesim aşınmasın aman kullanmayayım zaten yokuş ufak birazdan bitiyor diye vites değiştirmemezlik yapmayın, vitesinizi sürekli en uygun konumunda kullanmaya dikkat edin. Yorulmaz ve konforunuz artar.
Bisiklet Vites Görünümü
Doğru vites kombinasyonu kullanımlarını aşağıda sırasıyla görmektesiniz. Araba gibi düşünebilirsiniz. Ben hiç 5. viteste arabayı kaldıran görmedim ama yüksek viteste bisiklet sürerken durup sonra aynı yüksek viteste hareket etmeye çalışan hatta edemeyince ayağa kalkıp pedal basan çok insan gördüm. Kendinizi yıpratır ve zincirdeki gerilmeyi arttırırsınız gerek yok.
Doğru Kullanım
Bisiklet Düşük Vites Kullanımı
Yukarıdaki resimde düşük hızlar için ön dişli grubu 1’e alınmış ve arka dişli grubunun çalışacağı aralık gösterilmiştir. Bu kombinasyon düşük hızlarda rampa çıkarken ve kalma anında kullanılması gerekir.
Aşağıdaki vites kombinasyonu ise orta hızlar içindir. 1. viteste kalktıktan sonra belirli bir hıza gelince artık pedallar boşa dönmeye başlar bu durumda ön arttırıcıyı 2’ye çekip arka arttırıcıyı 3-7 arasında ayarlayabilirsiniz.
Bisiklet Orta Vites Kullanımı
Aşağıdaki vites kombinasyonu ise yüksek hızlar içindir. Yokuş inerken yada performans yapmak isteyen arkadaşlar bu oranlarda vitesi kullanabilirler.
Bisiklet Yüksek Vites Kullanımı
Bu oranlara dikkat ettiğimizde hız artışı söz konusu olduğunda ön dişli grubu çapı yükselirken arka dişli grubu çapı küçülmektedir. Bu sayede siz bir pedal çevirdiğinizde arka teker dişli oranınıza göre birden fazla tur artmaktadır. Buda size hız olarak geri döner. Eğer tam tersini yaparsanız yani ön dişli grubu çapı ufak arka dişli grubu çapı yüksekse siz bir pedal tam tur çevirdiğinizde arka teker orana göre bir turdan daha az dönder. Bu da size hız düşümü yanında tork olarak geri dönder. Yani rampaları düşük kuvvetlerle kolayca çıkmanızı sağlar.
Zararlı Durumlar
Aşağıdaki grafik genel olarak bisiklet vites kullanımında dikkaet etmeniz gereken durumu göstermektedir. Buradaki amaç zinciri paralel kullanmak, eğer zinciri çapraz kullanırsanız örneğin; ön arttırıcıyı 1’de tutup arka arttırıcıtı sonuna kadar göndermeniz durumunda yada ön arttırıcı 3′ te arka arttırıcıyı 1’e gönderirseniz aşağıda durumlarla karşılaşabilirsiniz.
- Rublelerin dişlilerinin aşınır
- Zinciri yan gerilmelere maruz bırakırsınız (genelde zincir kopma sebebi)
- Zincir baklaları aşınır
- Daha fazla kuvvet harcamanıza sebep olur
- Zincir atmasına neden olur
- Gürültü yapar
- Vites geçişleri zorlanır
- Kendi kendine vites atar
Bisiklet Yanlış Vites Kullanımı
Bisiklet Vites Oranları
Bisiklet Dişli Oranlarına değinmeden önce bisikletinizin kaç vites olduğunu anlamak isterseniz ön dişli grubu sayısı ile arka dişli grubu sayısını çarpmanız yeterli olacaktır. Örneğin önce 3 dişli arka 7′ li ise bisikletiniz 3×7=21 vites demektir. Buna göre gidondaki shifter’ ları değiştirmeniz gereklidir. Arkada 7’li rubleniz varsa gidona 8’li veya 9’lu shifter takarsanız zincir dişliler üzerine tam gelemeyeceğinden verimli çalışmaz.
Aşağıdaki 27 vites bir 26″ jant MTB nin dişli oranları gösterilmiştir. Farkederseniz yukarıda bahsettiğimiz gibi paralel bir zincir kullanımı söz konusu. Bu diagram farklı ruble ve bisiklet modellerine göre değişebilir.
Bisiklet Vites Kullanımında Vites Oranları
Bisiklet Vites Kullanımında meraklısına hesap yapmak isteyenler için aşağıdaki grafik yol gösterebilir. Keyifli sürüşler.
Bisiklet Vites Kuvvet Hesabı
0 yorum